Албанскиот дел од македонскиот образовен пекол

Поделбата на сферите од нашиот секојденвен живот на македонски, албански, турски, ромски, српски итн итн е она кое нема да не одведе никаде и се обидувам колку можам да го избегнувам, но има моменти кога тоа е едноставно невозможно. Невозможно е не зошто се робува на некакви стереотипи и предрасуди туку поради премногу големиот број на факти и наводи кои едноставно не доведуваат во ситуација да изведеме заклучок кој можеме да го припишеме само на еден дел од нашите (со)граѓани т.е на еден дел он општеството.
Македонскиот образовен систем и покрај сите пишани, декларативни и какви се не заложби да се промовира како интегрирачки фактор во нашево општество длабоко е поделен на две големи страни (македонска и албанска). Секоја од нив живее свој паралелен живот во кој има и заеднички но има и дијаметрално спротивни ситуации. Кога го делам на овој начин овде не мислам на јазичната поделеност односно на наставниот јазик на кој се спроведува целиот процес, тоа е најмалиот и најнебитниот дел од целава приказна барем во моментов.
Двата поделени блока денес ги мачат заеднички проблеми: инфраструктурни, застарени наставни програми, недоволно нагледни средства, мали плати, проблеми на релација партиска администрација – вработени и уште еден цел куп работи. Но секоја од овие две страни има и свои карактеристични проблеми поради кои и ја правам ваквата црно бела поделба. За македонските образовно – воспитни маки зборував претходно во два наврати. Најголемиот хит таму е “ членство во драмските порно секции“ по училиштата и директорите продуценти кои нели “ништо не чуле“. Да го оставиме тоа на страна.
Албанскиот образовен дел во РМ се соочува со една серија на проблеми кои се далеку поразлични од оние на претходната страна. Во овој дел се измешани не еден куп фактори, него купишта и купишта фактори кои влијаат на секаков можен начин на создавањето проблеми во таа средина.
Директен повод ми е настанот од минатата недела кога во ОУ во с.Сингелиќ беше прободено со нож и убиено дете од седмо одделение. Не поминаа ни седум дена од настанот вчера се случи уште еден грозен настан. Во ОУ во Арачиново незадоволен зошто бил избркан од час ученикот ги викнал своите чичковци кои брутално го претепале наставникот пред цело одделение без никој да му помогне.
Македонија веќе петта година по ред ја тера својата образовна политика под водство на министер за образование Албанец. И кој што сака нека каже, ама онаа народната “Од свој подалеку“ како да е напишана за оваа пригода. Ништо добро ништо убаво, ништо корисно не му се случува на образованиет во целост, па ни на албанскиот сегмент на тој систем овие пет години. А му се случуваат неверојатни утки, неверојатни преседани, неверојатни ситуации кои продуцираат насилство, неписменост, училишна бруталност која за жал завржува со убиство на 13 годишно момче.
Албанските политички елити особено онаа претходната се обиде и мислам дека извонредно успешно го пренесе моделот на “планината и калашот“ во образовните клупи. Ќе наведам неколку примери кои директно го уништуваат системот на образование кај Албанците во РМ.
Учебната 2002-03 година под директна наредба на тогашниот потсекретар за средно образование Агим Фазлију, а во договор и со амин на министерот Положани, во скопската гимназија Зеф Љуш Марку стигна барање(директива) да се поправат 11 слаби оцени на ученикот ХУ – помалиот брат на портпарол-преведувачката на А.Ахмети. Првичното одбивање од страна на директорот и наставничкиот совет беше проследено со закана или оценките или парталите и си одите дома. По долги натегања се случи нешто катастрофално. Наст. совет реши да ги порави оцените не на еден ами на сите ученици за по една или две оценки нагоре. Масовно местење и поправање од кое сите излегоа задоволни и нормално “инвалидизирани“. Овој настан даде силна порака пред се кај наставниот кадар. Им го покажа новиот систем на работа и им покажа колку вреди нивното знаење, диплома, искуство и се друго. Директивата од Штабот е закон. Имаш само еден бог кој живее некаде во Шипковица итн итн, Не знам ама мислам дека `49 партизаните знаеа по некого да остават да повторува, овие овој пат не.
Желбата да се “интегрираат“ двете страни во перидот на владеењето на ДУИ се спроведуваше под мотото кое никогаш не беше обелоденето “Албанизација на скопските средни училишта“. Не остана средно стручно училиште во Скопје каде не беа отворени паралелки на албански наставен јазик. Без концепт, без идеа и без никаква смисла. Единственото нешто кое го имаа на ум идеолозите на ДУИ во МОН (Мин.за образование и наука) беше што е можно повеќе деца и наставници да се внесат во сите, буквално, сите училишта во Скопје. И тоа се случи. Децата пристигнаа во школите, ама ги немаше наставниците. Се покажа во пракса она што сите го знаевме, албанскиот блок нема доволно наставен кадар за да се покрие секое дете по секој предмет. Нема физичари, нема хемичари, фалат биолози, кубурати и со математичари, инжињери исл. И се премина на друга варијанта, каде што имаше албанци професори држеа настава на албански јазик, каде немаше такви кадри се запослија користеа македонски наставници за држење на наставата. Се судрија директно два различни света кои паралелно егизстираат кај нас. Се случи шок и кај едните и кај другите. Едните изненадени од наставниците кои зборат на туѓ јазик и бараат нешто кое децата не го виделе досега во животот дисциплина, настава по план, оцени, методолошки пристап итн итн. Другите останаа шокирани и разочарани од нивото на неподговтвеност, нетолерантност, некултура и нихилизам кај учениците Албанци. Едните, децата со предумисла дека идат кај “Нив, Македонците во нивното(македонско) школо“, вторите наставниците “Што бараат овие овде, не знаат ништо“. За не цела година се создаде толкав револт и такво разочарување и кај едните и кај другите што ги доведуваше сите до очај. Се јави уште еден момент. Наставниците Албанци почнаа да се ставаат во улога на заштитници на децата (како Албанци а не како професори) и ги занемаруваа сите нивни недостатоци, недисциплинираност и сл.. Поучени од примерот во Зеф Љуш Марку, почнаа да ги пумпаат оцените, да бришат изостаноци. Почнаа да контактираат на линија училиште – МОН- централа на ДУИ. Почнаа суптилни па на крај отворени притисоци до колегите не-Албанци од типот ајде пиши му двојка, ајде поправете му ги сите 14 единици, ми се јавија од МОН, потсекретарот, министерот или некој друг албански идеолог од МОН. И отиде кочијата прудолу. Инаетливите опстојуваа повеќе време на тој притисок, помладите и оние без решенија за работа попуштија порано, битно дека сите во еден момент попуштија. Се се сведе на следното: “Што ми е гајле што сакаат нека прават“ или “Вежи коња где ти газда (Положани) каже“. Продукцијата на образовно инвалидизирани деца Албанци не само што продолжи него се засили. На први септември албанските паралелки броеа по 18-22 деца, на први октомври со пика-ап-и доаѓаа од партиските штабови со нови апликации. Се запишуваше се живо и диво, писмено и неписмено и класовите растеа до 45 ученици. Никакви услови за работа, а директивата дека “Они мора да земат диплома“ лебдеше насекаде во воздухот. Почнуваа 45 деца матурираа 18. Едноставно против силата на природата не се може. Невозможно е да се задржи некој во образовната клупа. Ако треба ќе ја скрши ама нема да седи.
Квалитетот на образвоанието кое децата го добиваа(т) е катастрофално. Не разбираат македонски (добар дел), немаат елементарни познавања од речиси ни една област освен пушки, команданти и слично. Преседани има секој ден по сите основи. Неколку примери.
Сите ученици кои живеаат во селата околу Скопје ја напуштаат наставата со дозвола на албанските професори во меѓу 11.30 – 12.00 (прва смена) или 15.30 – 16.00 (втора смена) со оправдание “Нема автобус за нивното село“. Во просек овие деца прават по 30% повеќе изостаноци (неоправдани) од сите други, а не се бркаат не одат на класен испти,напротив и нивните сведителства е исти како и на другите деца.
На прашањата што учевте во основно школо, огромен број деца одговараат “Ништо“ најчесто седевме сами во училница, а наставниците си бркаа приватни работи. Понекогаш доаѓаат нивни (на нставниците) роднини и пријатели да не чуваат додека они се на работа (такси, пиљара, полски работи итн).
На крај на година единствените аргументи на учениците да им се поправат оцените се: “Го познаваш ли командант Тој и тој, роднина ми е ќе го викнам“ или “Ако ти не сакаш да ми пишеш 2ка, ќе си платам горе(управата)“.
Апелите од училишните управи до МОН и БРО (Биро за развој на образование – водено од Албанец) да се стори нешто не вродуваа со плод, напротив или се праќаа инспектори да ги откријат сите неправилности на школот за да ги замолчат или на чудесен начин преку ноќ доаѓаа нови наставници Албанци со завршена II година факултет од соодветната област.
Нивото на образование, на воспитание и на се друго во училиштата меѓу албанските ученици се симна далеку далеку под секое можно ниво.
Мешаните училишта во Скопје станаа извор на меѓунационални тепачки на малолетници. Секојденвно во делот Автокоманда – Маџари – Сингелиќ се демолираат автобуси, се тепаат едни со други. Не навлегувам во тоа кој е виновен, зошто виновни се сите, но поентата на акцијата албански паралелки насекаде не верувам дека беше тоа. Или беше? Секојдневно во тие школи има по едно две испишувања на деца најчесто од ромска или македонска националност. Ова само како податок ништо повеќе.
Од друга страна во чисто албанските средини има еден друг феномен. Таму колку толку се работи повеќе и се држат некои стандарди. Но таму има други аномалии кои исто така се ужасни. Таму неможејќи да ја поднесат недисциплината на учениците голем дел наставници применуваат методи од 19 век. Тепаат, маваат со креди, книги, лењири и што им иде под рака. Нормално на крај се се сведува на сведителство со cool оцени но се друго е далеку од cool.
На крај, без разлика каде се наоѓаат овие ученици во мешана или етнички хомогена средина последиците кои ги трпат се катастрофални по нив. Наместо образование добиваат искривен систем на вредности во кој основа е непочитување на системот, другите и правилата. Добиваат насоки како за секој проблем во животот да се обратат кај “нивните што се на власт“ или да посегнат по сила (а се почесто и по оружје). Албанските ученици се пред се деца и според сите закони и сите меѓународни конвенции децата без разлика кои се и какви се имаат свои права. Права кои треба да се почитуваат и негуваат. Од таму државата РМ и МОН мора да сторат се да ги заштитат овие деца и да им изгради соодветни услови. Во спротивно рубриките за црна хроника ќе се множат со стории за насилство, тепање па и смрт на деца и наставници во училиштата. Губитници од оваа ситуација се сите. Одличните т.е солидните ученици албанци не можат да одат напред зошто оние другите им тежат како камен околу вратот. Професорите го губат својот кредибилитет, албанската заедница добива деца со диплома но со никакво образование. Образовно инвалидизирани и запоставени млади луѓе. Губи и општеството во целост. Не верувам дека има некој кој посакува да има неписмен или полуписмен сосед кој го напуштил школот и сега е огорчен и без никаква свест и слично. Едноставно се ова влече назад, влече надолу.
На крај уште една забелешка. Не дека на другата страна не се случуваат вакви или слични работи но сепак ова е карактеристика за онаа страна за која зборувам цело време, а животот во една ваква средина не верувам дека може да биде било што освен пекол.